POWIAT ZNANY I NIEZNANY|| Jędrychowo istniało już prawdopodobnie w 1312 roku. Poznaj historię wsi [zdjęcia]

Dokument lokacyjny wydany przez kapitułę biskupią w roku 1313 nadał zasadźcy wsi Johannowi, 8 włók ziemi oraz wakujący urząd sołtysa. Sołtys otrzymał też prawo prowadzenia karczmy, był zwolniony z połowy czynszu za prowadzoną w karczmie sprzedaż mięsa i chleba, miał też prawo połowu ryb na swoje potrzeby w Jeziorze Jędrychowskim. W tym czasie Jędrychowo miało już swój kościół i proboszcza, kościół otrzymał na swoje potrzeby 8 włók gruntów, a tutejsi chłopi mieli obowiązek utrzymywać proboszcza.

W świetle zachowanych dokumentów, w roku 1600 Jędrychowo należało do parafii Łęgowo – zatem kościół musiał ulec zniszczeniu prawdopodobnie podczas wojny głodowej w 1414 roku lub w czasie wojny trzynastoletniej.
Po roku 1525 książę Prus nadał Jędrychowo wraz z innymi 32 wioskami i okolicznymi dobrami ziemskimi, biskupowi Erhardowi von Queis a po jego śmierci dobra te przejął biskup Georg von Polentz. Biskup całość swych dóbr podzielił na 4 klucze: bałoszycki, kamieniecki, łęgowski oraz szymbarski i zapisał je w testamencie swoim czterem synom. Zgodnie z testamentem, Jędrychowo wraz z Truplem i Ogrodzieńcem, weszło w skład klucza dóbr Łęgowo.

W roku 1789 we wsi znajdowało się 45 zagród chłopskich oraz karczma. W roku 1800 von Polentzowie sprzedali wieś i dobra Jędrychowskie rodzinie von Reibnitz.

W wyniku reformy administracyjnej Prus, przeprowadzonej przez ministra Steina w roku 1818, miejscowi chłopi, którzy do tej pory byli pańszczyźnianymi poddanymi właścicieli wsi, uzyskali wolność osobistą. Na mocy tej samej reformy z całości dóbr von Reibnitzów o powierzchni 1.376ha, wydzielono obszar wielkości 354ha i utworzono na nim 15 samodzielnych gospodarstw chłopskich. Od tej pory liczba gospodarstw chłopskich w Jędrychowie stopniowo wzrastała.

W roku 1910 dobra jędrychowskie von Reibnitzów kupił Bauerbank (bank chłopski) w Gdańsku. Od banku 125 ha ziemi kupił Christian Dittmar, bogaty gospodarz z Mózgowa, który posiadał dużą owczarnię. Dwie inne duże działki kupili chłopi posiadający gospodarki przy drodze do Trupla: Johann Kutta i Gottlieb Ketz, a pozostałe 445 ha pól i łąk, 120 ha lasu oraz 100 ha jeziora kupił Albert Reimann. Mieszkał on w okazałym dworze nazywanym przez miejscową ludność pałacem (na planie oznaczonym nr 56).

Początkowo dzieci z Jędrychowa uczyły się w szkole założonej przez pułkownika Otto Friedricha von Hindenburga w latach siedemdziesiątych XVIII wieku w Ogrodzieńcu. Pierwsza szkoła zbudowana w Jędrychowie była jednoklasowym budynkiem krytym słomą. Dokładna data budowy szkoły nie jest znana, wiadomo jedynie, że w roku 1870 mieszkańcy Jędrychowa zbudowali sobie w środku wsi nowy, dwuklasowy budynek szkolny z dwoma mieszkaniami służbowymi dla nauczyciela – jednym na parterze i drugim na poddaszu. Do nauczyciela należał też otaczający szkołę duży ogród oraz przyznany mu przez gminę wiejską 4 ha ziemi.

Kolejną szkołę wieś wybudowała tuż przed wybuchem II wojny światowej – był to duży, kryty dachówką, murowany budynek z czerwonej cegły, w którym mogło się uczyć 70 dzieci. Przed wybuchem II wojny światowej w Jędrychowie mieszkało 1.141 mieszkańców, znajdował się tu posterunek policji, od 1920 roku istniała ochotnicza straż pożarna, założona przez Alberta Dobricka.

Pocztę do Jędrychowa dowoziła kursująca codziennie z Iławy do Kisielic karetka pocztowa. Istniała tu również placówka opieki społecznej, gdzie pielęgnowano osoby sterane wiekiem i chore. Do placówki tej należał ogród dziecięcy, w którym matki idące do prac polowych mogły zostawić swoje dzieci.
W chwilach wolnych od zajęć, mieszkańcy Jędrychowa mogli zażywać kąpieli na kąpielisku, które urządzili sobie wspólnie z mieszkańcami Ogrodzieńca i Trupla nad Jeziorem Trupel. Wielu z nich miało też swoje łodzie, którymi pływali po jeziorach: Jędrychowskim i Trupel.

W Jędrychowie popularny był też sport strzelecki – wieś urządziła sobie strzelnicę o długości 175 metrów. Łączność ze światem utrzymywano za pośrednictwem stacji kolejowej w pobliskich Kisielicach. Kolej umożliwiała też miejscowym gospodarzom wysyłanie ich produktów na rynki Biskupca, Kwidzyna i Malborka. Szczególnie ważną do produkcji rolnej Jędrychowa była mleczarnia w Kisielicach, prezesem jej zarządu był mieszkający w Jędrychowie Albert Dobrick.

Tereny wokół Jędrychowa to płaska równina, górują nad nią jedynie trzy wzgórza: Waldberg, czyli Góra Leśna w Augustynowie, wzgórze w lasku na granicy pól Jędrychowa i Ogrodzieńca oraz wzgórze pomiędzy Ogrodzieńcem a Truplem. Wzgórze to oraz znajdujące się w jego pobliżu niewielkie bajoro są śladami istniejącej tu niegdyś staropruskiej osady.

Łąk we wsi nie było zbyt wiele, jedynie do majątku należały dwa duże i podmokłe pastwiska. Jedno z pastwisk, na którym gniazdowało dzikie ptactwo, nazywano Kacze Błota, drugiemu nadana została nazwa „Totschlag” (śmiertelny cios), z racji smrodu wydobywającego się tam spod zabagnionej ziemi.

Przy drodze prowadzącej do zagrody Wilhelma Krause znajdowało się Bagno Niedźwiedzie (Bӓrenbruch). Nazwa ta pochodzi z czasów, gdy w tej okolicy żyły jeszcze niedźwiedzie. Natomiast pole leżące przy drodze wiodącej do domu Oskara Krause nazywało się Sowiróg (Ulenwinkel), ponieważ w rosnących na nim drzewach gniazdowały sowy.

Jędrychowo było bogatą wioską, poza gospodarzami, mieszkało tu dużo rzemieślników i kupców. Sklep rzeźniczy prowadził rzeźnik Sadroschinski, piekarnie miał piekarz Lemke, było dwóch fryzjerów – Debschinski i Gilgenast, kowal Krause, stolarz Stark i krawiec Pohl, istniał zakład ślusarko-kowalski, w którym produkowano i sprzedawano maszyny rolnicze (miał go Kurt Lϋck).

Były też w Jędrychowie trzy zajazdy: zajazd ze sklepem z artykułami kolonialnymi i placówką pocztową oraz z salą taneczną należący do Herberta Wille, dwa mniejsze zajazdy z drobnym handlem i salami tańca prowadzili też Willi i Franz Kanowscy. Synowie jędrychowskich gospodarzy interesowali się sportem jeździeckim, wielu z nich należało do Towarzystwa Jeździeckiego w Kisielicach, któremu prezesował Gerhard Schneider. Największymi posiadaczami ziemskimi Jędrychowa byli właściciele folwarku liczącego 800 ha – von Reibnitzowie – posiadający także dworek mieszczański w Iławie przy ul. Kościuszki, zamieszkiwany przez pułkownika Leo von Reibntz, oficera iławskiego garnizonu.

PRZECZYTAJ TAKŻE
POWIAT ZNANY i NIEZNANY|| Limża – wieś Hindenburgów, powstała prawdopodobnie pod koniec XIII wieku [foto]