Iławska Straż Rybacka zorganizowała akcję pt. "Środowisko — to My" [ZDJĘCIA]

Straż rybacka w przyszłym roku będzie obchodziła 20-lecie istnienia, stowarzyszenie wspomagające jej działania funkcjonuje od 6. miesięcy. Poniżej opisane są zagadnienia poruszane na konferencji, przybliżamy także cykl spotkań przeprowadzonych przez straż w szkołach powiatu iławskiego.

Czyste powietrze — czyste wody
Sezon jesienno-zimowy to okres kiedy jak bumerang powraca temat niskiej emisji smogu, i nie bez powodu. Polska jest w tym zakresie "fioletową plamą" na mapie Europy; aż 19 z 20 miast w Europie najbardziej skażonym rakotwórczym benzo(a)pirenem B(a)P mieści się w Polsce. Powietrze nad naszym krajem przez wiele dni jest zanieczyszczone.

Bardzo wyraźnym i odczuwanym przez każdego z nas dowodem jest tak zwany smog. Powstaje on przez skumulowanie znacznej ilości zanieczyszczeń na pewnym obszarze (np. w mieście). Zjawisko to występuje w określonych warunkach atmosferycznych takich jak utrzymująca się mgła czy brak wiatru. Najgroźniejszym efektem smogu jest zaleganie w atmosferze substancji niebezpiecznych dla życia i zdrowia ludzi. Szczególnie szkodliwe są trzy ich rodzaje: PM2,5, PM10, NO2, B(a)P.

Podstawowymi źródłami niskiej emisji i smogu są: ogrzewanie pomieszczeń przestarzałymi domowymi piecami oraz kotłami na węgiel i drewno, emisja spalin samochodowych oraz emisja zanieczyszczeń przez zakłady przemysłowe. W celu poprawy jakości powietrza należy zacząć od rozwiązań systemowych w stosunku do rodzaju i jakości paliw oraz kotłów; odpowiednie przepisy w tym zakresie zaczęły już obowiązywać. Ważnym elementem jest edukacja ekologiczna w zakresie stosowania paliw odpowiedniej jakości, a także właściwego postępowania z odpadami, które powinny być selektywnie zbierane, a nie spalane w domowych paleniskach.

Warto wiedzieć, że zanieczyszczenia z domowego komina opadają w promieniu 10-krotności jego wysokości, czyli na nasze domy i najbliższe otoczenie. Bardzo ważnym aspektem jest ponadto wsparcie finansowe mieszkańców w likwidacji kotłów i pieców węglowych oraz w dociepleniu budynków. To już też funkcjonuje: od 2017 roku Gmina Miejska Iława udziela dotacji do wymiany kotłów starej generacji na kotły niskoemisyjne w budynkach jednorodzinnych a we wrześniu bieżącego roku ruszył program rządowy "Czyste Powietrze" obsługiwany przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Olsztynie. Jest to kompleksowy plan działań zaprojektowany w celu ograniczenia lub wyeliminowania emisji do atmosfery pyłów i innych szkodliwych substancji przed domy jednorodzinne. Program adresowany jest do osób fizycznych będących właścicielami domów jednorodzinnych oraz osób posiadających zgodę na rozpoczęcie budowy budynku jednorodzinnego.

Czyste powietrze jest dobrem dostępnym nam wszystkim – każdy z nas może zadbać o poprawę jego jakości. Ważne jest, aby zrozumieć, że każda, nawet pojedyncza zmiana ma znaczenie, ponieważ wspólnymi siłami możemy osiągnąć zmiany służące wszystkim.

Jeziorak – wspólne zobowiązanie.
Jezioro Jeziorak, najdłuższe jezioro w Polsce, najważniejszy akwen Pojezierza Iławskiego, podstawa rozwoju turystyki na terenie powiatu iławskiego. Jezioro to definiuje nas, iławian, mieszkańców Makowa czy Siemian. Gdy mówimy komuś kto nie wie gdzie leży Iława, najczęściej mówimy „nad Jeziorakiem, najdłuższym jeziorem w Polsce”. To jest nasz znak rozpoznawczy.

Jeziorak od lat jest zagospodarowywany na różne sposoby zarówno przez firmy, organizacje czy też zwykłych mieszkańców. Jeziorak to szansa, ale przede wszystkim wspólne zobowiązanie. Zobowiązanie do kompleksowej ochrony, w której udział powinni wziąć wszyscy użytkownicy jeziora: gminy, użytkownicy rybaccy, gestorzy bazy turystycznej, wędkarze, turyści i mieszkańcy.

Zgodnie z raportem z 2017 roku opracowanym przez WIOŚ w Olsztynie, wysokość nakładów na ochronę środowiska na 1 mieszkańca województwa warmińsko – mazurskiego ukształtowała się na poziomie 59 zł, a na gospodarkę wodną 18 zł. W latach 2014 – 2015 nakłady były znacznie wyższe i oscylowały w granicach 180 zł na ochronę środowiska i 65 zł na gospodarkę wodną. Istniejąca tendencja spadkowa jest bardzo niepokojąca. Co więcej, województwo warmińsko – mazurskie plasuje się na ostatnim miejscu pod względem nakładów na ochronę środowiska i przedostatnim pod względem nakładów na gospodarkę wodną. Gminy powiatu iławskiego stanowią chlubny wyjątek, ponieważ nakłady na ochronę środowiska wynoszą 194 zł (w powiecie gołdapskim jedynie: 3 zł!), a na gospodarkę wodną 37 zł.

W celu ochrony jeziora Jeziorak, oprócz gospodarki wodno – kanalizacyjnej prowadzonej przez gminy, stworzony został system odbioru nieczystości stałych i płynnych, prowadzony od 10 lat przez Związek Gmin „Jeziorak”. System ten składa się z trzech podstawowych elementów:
- portu z pełnym wyposażeniem przeznaczonym do obsługi jednostek pływających wraz ze stacją paliw dla wodniaków, dźwigiem i slipem dla jednostek pływających
- jednostki asenizacyjnej wyposażonej w urządzenia do odbioru nieczystości płynne i stałe
- kilkunastu miejsc postojowych składających się z pomostu pływającego lub stałego, toalety przenośnej i koszy na śmieci. Najwięcej pomostów została zlokalizowana przy brzegach wysp. Większość stanowią pomosty pływające, co ułatwia ich użytkowanie przy zmieniającym się stanie wód.

W kwietniu przed rozpoczęciem sezonu pracownicy ZGJ opływają wszystkie lokalizacje, ustawiają kosze na śmieci, toalety przenośne i pomosty pływające. Przy ponad 20 pomostach jednorazowo miejsce do cumowania znajduje około 300 jachtów. Po rozstawieniu całej infrastruktury systemu odbioru nieczystości, pracownicy jednostki asenizacyjnej codziennie od poniedziałku do piątku opływają wszystkie lokalizacje i zbierają nieczystości oraz wypompowują fekalia z toalet.

Stworzony system odbioru nieczystości jest niezwykle skutecznym sposobem zapobiegania degradacji środowiska. Czy to znaczy, że problem mamy rozwiązany? Absolutnie nie! Instytucjonalne rozwiązanie problemu skazane jest zawsze jedynie na częściowe powodzenie. W każdym działaniu konieczny jest świadomy, wrażliwy na środowisko partner społeczny, ostateczny użytkownik jeziora. Żadna instytucja nie powstrzyma na tak dużym akwenie, bezpośredniego zrzutu ścieków z toalet zamontowanych na jachtach i motorówkach. Tak samo nie będzie w stanie uchronić drzew na wyspach, które rokrocznie są wycinane przez żeglarzy, chcących rozpalać ognisko. Podobnie ma się sprawa z połowem ryb i wieloma innymi działaniami prowadzącymi do wyeksploatowania jeziora.

Ważne zatem jest by wspólnie przestrzegać zasad i podejmować działania zmierzające do zachowania i ochrony naszego wspólnego dobra jakim jest jezioro Jeziorak.

Informacja z zajęć w szkołach
Na stan świadomości ekologicznej składają się zarówno przekonania (sądy, opinie), jak i posiadana wiedza. O ile te pierwsze mogą być mniej czy bardziej „za" lub „przeciw", to właśnie wiedza lub niewiedza często przesądza o treści przekonań.

Dlatego też istotnym czynnikiem, który może zasadniczo wpłynąć na poziom świadomości ekologicznej młodzieży, jest przeprowadzanie odpowiednich programów edukacyjnych w szkołach. Stowarzyszenie Iławskiej Straży Rybackiej przeprowadziło zajęcia w szkołach średnich, które miały za zadanie nie tylko kształtować w uczniach potrzebę dbania o środowisko, ale zachęcać do czynnego działania, do podejmowania własnych inicjatyw oraz do poszerzania wiedzy o środowisku, przyrodzie i ich ochronie. A w doborze metod edukacji ekologicznej były przestrzegane zasady, aby nie tylko przekazywać suche informacje, ale przede wszystkim kształtować sumienie i wrażliwość na otaczające środowisko przyrodnicze młodych ludzi.

Dlatego podczas zajęć poruszane były tematy ekologiczne związane z zanieczyszczeniu wód, powietrza oraz lasów. O porządku i nieporządku w przyrodzie oraz o konsekwencjach wynikających z zaśmiecania planety. Oraz co robić i gdzie zgłaszać wszelkie interwencje.

Bazowaliśmy na rozmowach z młodymi ludźmi o zagrożeniach wynikających z zanieczyszczania środowiska, opierając się na materiałach powszechnie dostępnych oraz na sytuacjach z którymi zetknął się praktycznie każdy z nas.
Młodzi ludzie z reguły są świadomi pogarszającego się stanu środowiska naturalnego oraz ciągłych zagrożeń, jakie towarzyszą postępowi cywilizacji. Są również przekonani, iż obecne działania na rzecz ochrony przyrody nie są współmierne do ogromnego problemu. Kiedy młodzi ludzie zrozumieją i poznają mechanizmy powstawania pewnych zjawisk zagrażającym środowisku, będą mogli zapobiegać negatywnym zmianom zachodzącym w ich najbliższym otoczeniu.