Historia sądownictwa cz. IV - ostatnia

Przez pierwszą połowę XX wieku Iława, mimo iż była miastem czterokrotnie większym od Susza, jeśli chodzi o ilość mieszkańców, to Susz był stolicą der Kreis Rosenberg (powiatu). W Suszu również mieściła się siedziba Sądu Grodzkiego.

Mały pokoik służył
jako sala rozpraw
Najbardziej zauważalne zmiany w iławskim sądownictwie nastąpiły po 1945 r. i nierozłącznie wiązały się z organizacją życia i adaptacją do warunków zastanych przez polskich osadników, którzy przybyli tu po zakończeniu działań wojennych. Organizatorem Sądu Grodzkiego i pierwszym sędzią w Suszu był Jan Czapran, a sekretarzem Władysław Kwaśniewski.
Obaj panowie zaczynali swą pracę od uporządkowania pomieszczeń, kompletowania mebli itp. W latach 1946-1948 Sąd Grodzki trzykrotnie zmieniał swoją siedzibę, by ostatecznie znaleźć lokum w dawnym poniemieckim kompleksie sądowo-więziennym przy obecnej ulicy Słowiańskiej.
Jednak i ta lokalizacja nie zaspokajała wszystkich potrzeb, ponieważ dysponowano tylko jedną niedużą salą rozpraw. Na odbywające się sesje wyjazdowe Sądu Okręgowego z Pasłęka musiano wypożyczać dodatkowe pomieszczenia. Po pewnym czasie na drugim piętrze budynku udało się zaadaptować mały pokoik, który służył jako sala rozpraw.

Budynek sądu w Suszu w roku 1933, przy dzisiejszej ulicy Słowiańskiej. Za udostępnienie zdjęcia dziękujemy Krzysztofowi Kępińskiemu

Przenosiny do Iławy
Kompetencje Sądu Grodzkiego ograniczały się w tamtych czasach do rozpatrywania spraw cywilnych i karnych o mniejszym ciężarze gatunkowym. Dominowały w nich bójki, kradzieże, bardzo powszechny w całym regionie szaber mienia poniemieckiego, napaści na urzędników państwowych, milicjantów /sprawy karne/ oraz rozprawy o alimenty i zwrot zaciągniętych długów /sprawy cywilne/. Czasochłonnym zajęciem było odtwarzanie i wydawanie dokumentów zaginionych podczas wojny. Sprawy o większym znaczeniu rozpatrywał wówczas Sąd Okręgowy z siedzibą w Pasłęku, przy którym to Sądzie funkcjonowała prokuratura. 1. stycznia 1951 r. Sąd Grodzki został przekształcony w Sąd Powiatowy. Przeniesienie organów wymiaru sprawiedliwości z Susza do Iławy nastąpiło ostatecznie w latach 1959-1960.
Siedzibę Sądu Powiatowego w Iławie organizowano od 1959r. w budynku przy dzisiejszej ul. Jagiellończyka 3 (dziś siedziba Miejskiej Biblioteki Publicznej), gdzie wcześniej mieściła się prowizoryczna siedziba lecznicy. Pierwszym prezesem Sądu Powiatowego został Marian Bakinowski, następnie Ireneusz Olszta. Prokuratura natomiast została przeniesiona do Iławy dopiero w 1969 r.

Nowy sąd łączy estetykę
z funkcjonalnością
Zasadnicze przeobrażenia w sądownictwie przyniosły lata siedemdziesiąte. 31.05.1975 r. Sąd Powiatowy w Iławie został przekształcony w Sąd Rejonowy dla miast Iława i Lubawa oraz gmin: Iława, Lubawa, Rudzienice i Zalewo. Kolejną zmianą było oddanie do użytku w dniu 12.01.1977 r. nowej siedziby w budynku przy dzisiejszej ulicy gen. Władysława Andersa. W latach dziewięćdziesiątych budynek został rozbudowany a jego ostateczna powierzchnia użytkowa wynosiła ponad trzy tysiące metrów kwadratowych.
W roku 2008 z inicjatywy ówczesnego Prezesa Sądu Rejonowego w Iławie Jerzego Piotra Skuzy iławska Rada Miasta podjęła decyzję o przekazaniu Ministerstwu Sprawiedliwości działki o powierzchni 0,4164 ha z przeznaczeniem na budowę nowej siedziby sądu. Budowa została rozpoczęta 04.09.2013 r. a w grudniu 2015 r. ukończono inwestycję.

15.12.2015 r. budynek został przekazany do użytkowania Sądowi Rejonowemu w Iławie. Nowoczesny gmach ma powierzchnię użytkową 4 116,44 m2, składa się z dwóch segmentów A i B połączonych szklanym łącznikiem. W iławskim sądzie orzeka aktualnie 14. sędziów.
W budynku znajduje się m.in. dziewięć sal sądowych, Biuro Obsługi Interesantów, Przyjazny Pokój Przesłuchań, Pokój Posiedzeń Pojednawczych i Postępowań Wyjaśniających. W krajobrazie miasta wyróżnia się oryginalną formą, łącząc estetykę z funkcjonalnością.

Dariusz Paczkowski