Historia sądownictwa, cz. III. W XIX wieku sąd okręgowy był w Suszu
2016-06-26 15:00:00(ost. akt: 2016-06-26 15:15:10)
Pierwsza połowa XIX wieku nie była dobrym okresem w historii Iławy. Wojny napoleońskie, przemarsze obcych wojsk, kontrybucje i wreszcie głód - to obraz Iławy w początkach 19 stulecia.
Miasto jest w dalszym ciągu prywatną własnością tym razem rodu zu Dohna, który to odkupił miasto w 1784 r. od bezdzietnego hrabiego Konrada Albrechta Friedricha von Finckensteina. Od kilkudziesięciu lat trwa spór między mieszczanami Iławy a dziedzicznym właścicielem. Ważnym elementem tego sporu jest sądownictwo i podatki. Mimo, że od 1809 r. obowiązują nowe prawa likwidujące w zasadzie prywatnych właścicieli miast w całych Prusach, sytuacja w Iławie jeszcze przez wiele lat będzie wyjątkowa.
Konflikty między panem lennym a mieszczanami
Raz po raz dochodzi do konfliktów między panem lennym a mieszczanami. Gdy jeden z sędziów Boretius odchodził ze swego stanowiska, miasto domagało się prawa prezentacji na urząd. Dohna jednak owo prawo zakwestionował i zażądał dla siebie prawa wolnego wyboru. Zwrócił się do rządu w Berlinie i prawo to otrzymał, w oparciu o przywilej z......1333 r. Jest jednak pewien postęp. Na mocy rozporządzenia królewskiego z 16. 04. 1809 r. miastom odebrano sądownictwo. Sądy miejskie zachowały swoją nazwę ale urzędnicy stali się królewskimi. Do 1751 roku instancją apelacyjną dla Sąd Prowincjonalnego w Iławie był sąd dworski w Królewcu. W 1751 r. nastąpiła reorganizacja sądownicza i całe Prusy zostały podzielone na dziewięć kolegiów sądowniczych. Iława należała do kolegium z siedzibą w Zalewie. Mocą zarządzenia królewskiego z 21.06.1804 r. także sądownictwo Iławy przeszło do zachodnio pruskiego departamentu w Kwidzynie a następnie w 1809 r. zostało podporządkowane ustanowionemu 26 grudnia 1809 r. sądowi apelacyjnemu (Appelationgericht, później Oberlandesgericht).
Sąd Okręgowy był w Suszu
W 1849 r. w Suszu ustanowiono sąd okręgowy (Kreisgericht) z komisją (Gerichtkommision) w Iławie, zwaną od 1850 roku Sądem obwodowym (Bezirksgericht). Jak podaje w swojej monografii K. J. Kufmann w 1879 r. w Suszu ustanowiono sąd powiatowy (Amtsgericht). Krótki, bo zaledwie 6-letni epizod miał Sąd Patrymonialny z siedzibą w Iławie, zlikwidowany ostatecznie w 1849 r. przy ogólnej likwidacji sądów szlacheckich czyli patrymonialnych.
Raz po raz dochodzi do konfliktów między panem lennym a mieszczanami. Gdy jeden z sędziów Boretius odchodził ze swego stanowiska, miasto domagało się prawa prezentacji na urząd. Dohna jednak owo prawo zakwestionował i zażądał dla siebie prawa wolnego wyboru. Zwrócił się do rządu w Berlinie i prawo to otrzymał, w oparciu o przywilej z......1333 r. Jest jednak pewien postęp. Na mocy rozporządzenia królewskiego z 16. 04. 1809 r. miastom odebrano sądownictwo. Sądy miejskie zachowały swoją nazwę ale urzędnicy stali się królewskimi. Do 1751 roku instancją apelacyjną dla Sąd Prowincjonalnego w Iławie był sąd dworski w Królewcu. W 1751 r. nastąpiła reorganizacja sądownicza i całe Prusy zostały podzielone na dziewięć kolegiów sądowniczych. Iława należała do kolegium z siedzibą w Zalewie. Mocą zarządzenia królewskiego z 21.06.1804 r. także sądownictwo Iławy przeszło do zachodnio pruskiego departamentu w Kwidzynie a następnie w 1809 r. zostało podporządkowane ustanowionemu 26 grudnia 1809 r. sądowi apelacyjnemu (Appelationgericht, później Oberlandesgericht).
Sąd Okręgowy był w Suszu
W 1849 r. w Suszu ustanowiono sąd okręgowy (Kreisgericht) z komisją (Gerichtkommision) w Iławie, zwaną od 1850 roku Sądem obwodowym (Bezirksgericht). Jak podaje w swojej monografii K. J. Kufmann w 1879 r. w Suszu ustanowiono sąd powiatowy (Amtsgericht). Krótki, bo zaledwie 6-letni epizod miał Sąd Patrymonialny z siedzibą w Iławie, zlikwidowany ostatecznie w 1849 r. przy ogólnej likwidacji sądów szlacheckich czyli patrymonialnych.
Okrutne morderstwo i kara śmierci dla zabójcy
Jakie sprawy rozstrzygał sąd w Iławie czy sądy na ziemi iławskiej? Ano różne, od spraw błahych czy wręcz śmiesznych po bardzo poważne.Taką sprawą było popełnione w Iławie wielokrotne morderstwo. Jak donosiła lokalna i nie tylko lokalna prasa, w 1914 r. parobek Sowa dokonał okrutnego morderstwa właścicielki ziemskiej Pani Schmelcer, trójki jej dzieci i jej siostry. Gustaw Sowa dwudziestoletni mężczyzna przyznał się do popełnionego czynu, morderstwa popełnił z przyczyn rabunkowych. W ubraniu Sowy znaleziono bowiem zaszyte pieniądze z których nie potrafił się wytłumaczyć. Sąd Wojenny w Olsztynie skazał okrutnego mordercę z Iławy na 5-ciokrotną karę śmierci.
Jakie sprawy rozstrzygał sąd w Iławie czy sądy na ziemi iławskiej? Ano różne, od spraw błahych czy wręcz śmiesznych po bardzo poważne.Taką sprawą było popełnione w Iławie wielokrotne morderstwo. Jak donosiła lokalna i nie tylko lokalna prasa, w 1914 r. parobek Sowa dokonał okrutnego morderstwa właścicielki ziemskiej Pani Schmelcer, trójki jej dzieci i jej siostry. Gustaw Sowa dwudziestoletni mężczyzna przyznał się do popełnionego czynu, morderstwa popełnił z przyczyn rabunkowych. W ubraniu Sowy znaleziono bowiem zaszyte pieniądze z których nie potrafił się wytłumaczyć. Sąd Wojenny w Olsztynie skazał okrutnego mordercę z Iławy na 5-ciokrotną karę śmierci.
Składam w tym miejscu podziękowanie Panu Michałowi Młotkowi za pomoc w redakcji tej części historii iławskiego sądownictwa.
Dariusz Paczkowski
Komentarze (0) pokaż wszystkie komentarze w serwisie
Komentarze dostępne tylko dla zalogowanych użytkowników. Zaloguj się.
Zaloguj się lub wejdź przez